Artikel Volkskrant: Eindelijk gezamenlijk praten over het wel of niet krijgen van kinderen
maandag 27 februari 2023
Theatermaker Floor Houwink ten Cate en schrijver Brecht De Backer organiseren acht thema-avonden over (on)gewenste kinderloosheid.
door Ela Çolak
De afgelopen jaren werd theatermaker Floor Houwink ten Cate (35) door verscheidene mensen in haar kring in vertrouwen genomen over fertiliteitstrajecten en abortussen. ‘De gesprekken werden altijd onder vier ogen gevoerd,’ zegt Houwink ten Cate. ‘We hebben het nooit gezamenlijk over de complexiteit van gewenst of ongewenst kinderloos zijn. Daarom wil ik hier een voorstelling over maken. Maar voordat ik een stuk maak, wil ik de diepte in, omdat ik die ervaringen zelf niet heb doorgemaakt.’
Iemand tipte haar het boek Omdat ze leven: Het verhaal van jou en alle kinderen die ik nooit heb gehad van de Vlaamse schrijver, researcher en dramaturg Brecht De Backer (35). De Backer schrijft daarin openhartig over het vervullen van haar kinderwens, het creëren van nieuw leven middels een spermadonor en de kapitalistische dynamiek van spermabanken. Daarnaast heeft ze het over kinderen die niet fysiek zijn geboren, maar wel in ons hoofd leven, in een soort parallel universum.
Liefdevol strijdtoneel Houwink ten Cate vond een gelijkgestemde in De Backer en in de afgelopen maanden werkten ze samen aan het multidisciplinaire project Battlefield of Dreams. Op acht verschillende avonden willen ze het wel of niet krijgen van kinderen op een collectieve manier bespreken en de wisselwerking tussen de particuliere verhalen onderzoeken. ‘Er wordt vaak gezegd dat kunst navelstaarderij is,’ zegt Houwink ten Cate. ‘Wij laten zien dat zich achter die navel in dit geval een sociaal-maatschappelijke kwestie afspeelt.’
Naast een intieme documentaire van Houwink ten Cate en cameraman Niels van Koevorden, waarin mensen vertellen in hoeverre ze een kinderwens hebben, komen er op die avonden theaterscènes van De Backer en operacomposities van Annelinde Bruijs voorbij. Bruijs staat ook zelf op het podium met acteurs Charlie Chan Dagelet en Serin Utlu. Houwink ten Cate neemt iedere avond de leiding op hun ‘liefdevolle strijdtoneel’.
Elke afzonderlijke avond heeft bovendien een specifiek thema waar wetenschappers, artsen en academici over in gesprek gaan, zoals de maakbaarheid én de toekomst van voortplanting. Sociaal wetenschapper Linda Duits komt praten over haar gewenste kinderloosheid, coach en podcastmaker Natascha Ritfeld juist over haar onvervulde kinderwens.
Houwink ten Cate: ‘Mensen vragen me waarom ik zulke uitersten op de vloer samenbreng, maar ik heb het idee dat er veel meer gemene delers zijn dan we denken.’ De Backer beaamt dit: ‘Ik heb een heel fertiliteitstraject doorlopen, dus toen we hieraan begonnen dacht ik: kan ik me wel inleven in een abortusverhaal? Maar toen ik tijdens de research de roman Het voorval van de Franse schrijver Annie Ernaux las, herkende ik alles wat ze beschreef. De gevoelens die ik had terwijl ik op weg was naar het krijgen van een kind, waren dezelfde als die de hoofdpersoon ervaart op weg naar géén kind. Ze gaan allemaal over zelfbeschikking, eenzaamheid en de regie nemen over je lotsbestemming.’
Abortuskliniek op het podium Als regisseur zoekt Houwink ten Cate graag ethische grenzen op die te maken hebben met de autonomie van vrouwen over hun lichaam. Op basis van het project Battlefield of Dreams zal ze een opera maken en daarvoor overweegt ze op het podium een functionerende abortus- en fertiliteitskliniek te bouwen. Houwink ten Cate: ‘Ook omdat ik het gevoel heb dat mensen die het niet van dichtbij hebben meegemaakt er de meest uitgesproken mening over hebben. Maar ik moet juridisch nog uitzoeken wat de mogelijkheden zijn.’
De regisseur en de schrijver praten gepassioneerd over hun project, maar dat neemt niet weg dat ze de aankomende avonden spannend vinden. Het onderwerp houdt immers de gemoederen bezig: vorig jaar werd er in de Tweede Kamer nog tevergeefs gedebatteerd over het creëren van bufferzones rondom abortusklinieken, om de toenemende intimiderende demonstraties van anti-abortusactivisten te belemmeren.
‘Natuurlijk zijn ook onze avonden niet zonder risico,’ zegt Houwink ten Cate. ‘Er zullen vast mensen in het publiek zitten die zich verzetten tegen wat er besproken wordt. Maar daar heb ik het dan graag over. Iedereen die komt kijken en spreken is onderdeel van ons open universum.’
‘Conflict hoeft niet liefdeloos te zijn,’ zegt De Backer. ‘Er is dan tenminste wel een gesprek. En dat is belangrijk, want dit onderwerp gaat ons allemaal aan, ook als je geen kinderwens hebt. Wanneer het over het krijgen van kinderen gaat, wordt het lichaam van vrouwen altijd gemeengoed.’